Publicidad

Ecuador, 06 de Octubre de 2024
Ecuador Continental: 12:34
Ecuador Insular: 11:34
El Telégrafo
José Maldonado

Columnista invitado

Minka

29 de febrero de 2016

Ñukanchik Kichwa kawsaypika ñukanchiklla imatapash rurankapak mana paktarishpaka, shukkuna yanapachunmi mañanchik. Chay yanapanaka tiyanmi, shikan ruranakunapa yanapanami tiyan, chaykunaka shutiyukmi kan, shinallatak pichka shinami kan.

Tukuy kay ña riksichikrikuk yanapanakunapika kullkika mana rikurinchu. Chashnami ayllukunata, wasi kuchupi kawsakkunata, ayllu llaktata yanapachun kayay ushanchik.
Yanapankapak shamukkunaka kullkita hanpinkaraykuka mana shamunchikchu. Maykankunaka yanapashkamanta imata chaskinatami yuyakunka, mana imata chaskinchikchu, shinapash ñukanchik imatapash rurakukpika, maymanmi yanapankak rishkani, paykunami yanapankapak shamunka, chashnami yanapashkataka tikrachinchik.

Llankanawan yanapanakunaka Minka, Uyari, Maki mañachi, Rantinpak, Maki unikillanami kan. Kaykunamantaka Minka nishkami ashtawan uyarishka.

Imatak minkaka kan? Minkaka imapash minishtishkata rurankapak tantanakunami kan. Shinami imakunata tukuy tantanakushpa ruranchik, shinapash chay rurashkaka tukuy chaypi kakkunapami kana kan. Minkapa shunkuka kay yuyaymi kan.

Shinapash Minkaka imata tukushka? Mishukunapashmi Minka nishpa riman, imakunatapashmi Minka nishpa rurachin. Chashnami mishu pushakkunaka piti-kitipa, kitipa imapash minishtishkakunata runakunata, minkaman kayashpa, rurachin. Paykunapa yuyaypika minkaka nishkaka yanka llankana, mana kullkita kushpa llankachinami kan.
Mishu pushakkunaka ñankunata, chakakunata, larkakunata, yachana wasikunata, apunchik wasikunata, shuk imakunata allichinkapakmi minka nishkataka ruran.

Runakunaka kashna minkakunamanka mana rinayachinchikchu. Chayka mana ñukanchikpachu kan. Chaykunaka shukkunapami kan, shukkunami ñukanchik rurashkawanka kullkin. Chayta rikushpami, chay “minka” nishkakunamanka mana rinkapak munanchik.

Shinapash minkata rurakkunaka, minkaman richunmi, imapash ñukanchik churakunata kichun, chayta chaskinkaraykumi minkaman rina kanchik; mana kashpaka, shuk hatun antawawanmi ayllu llaktaman shamun, chaypimi rikurikta tantachishpa, minkaman apan; mana risha ninichu nikpika, ima millay shimikunawanmi riman, imakunawan llakichinatami uyachin, mana munashpapash rina tukunchikmi; shuk kashnakunawanpashmi, mana munakpipash, minkaman apan.

Tukuy kaykunamantami minka nishkataka mana uyanayachinchik, minkaman mana rinayachinchik, chaypa rantika, ushashpaka, multa nishkamanta kullkitami kunchik. Ari, minkaka shuklayami tukushka. Mishukunaka minkataka shuk mana kullkita kushpa llankana shinatami rikun. Kutin ñukanchikka shuk tantanakushpa rurana, chay rurana tukuy chaypi ruranapi kakkunapa alli kanatami yuyanchik. Kashna llaki ama tiyachunka, mishukunami ñukanchikta kawsayta, yuyayta ashtawan riksina kan. Imatatak yuyanki? (O)

Resumen traducido al castellano

La Minka

En el mundo Kichwa tenemos varias formas de intercambio laboral, una de ellas y la más escuchada y practicada fuera del ámbito indígena es la Minka (minga).

En las comunidades indígenas hay trabajos a realizar, unos en que la familia nuclear o ampliada puede colaborar y otros en los que se requiere mayor presencia, en estos se convoca a la comunidad o a gran parte de la comunidad, estos se denominan minga. Es decir, es gente invitada para realizar un trabajo.

La característica fundamental de la minga es que prevalece el sentido de la reciprocidad. Así, todos y cada uno de los participantes saben que lo que hacen va a beneficiar a cada uno de ellos.

Pero esta forma de intercambio laboral se ha distorsionado de su simbolismo original al manipularla, principalmente si los que organizan no son indígenas y tienen relación con comunidades indígenas. Prevalece en ellos el criterio de minga como trabajo gratuito y ¡cuánto se han aprovechado de esta! Los kichwas conocedores de esta situación somos renuentes a participar en ellas, muchas de las veces procuramos pagar la multa, de esta manera nos exoneramos de ella.

Quitar prendas a entregarse al final de la jornada; difamar, amenazar a quienes no deseamos asistir; traernos de las comunidades, etc., son formas de manipulación física empleadas para obligarnos a trabajar en las mingas.

Tal es así que hoy, cuando los indígenas escuchamos “minga”, inmediatamente asociamos a nuestro trabajo como trabajo gratuito indígena, en beneficio de otros.

Entonces, estimado lector, no use el término minga si invita a que hagan un trabajo que le va a beneficiar solo a usted mas no a los que participan, ¡eso puede ser cualquier tipo de colaboración menos minga! ¡Si es colaboración, qué bueno, caso contrario, pague! (O)

Contenido externo patrocinado